Boşanma Davası ile Mal Rejiminin Tasfiyesi Davası Arasındaki İlişki ve Uygulama Sorunları
1. Giriş
Türk Medeni Kanunu uyarınca eşler arasında yasal mal rejimi, aksi kararlaştırılmadıkça edinilmiş mallara katılma rejimidir. Boşanma halinde, bu rejimin tasfiyesi gündeme gelir. Ancak uygulamada sık karşılaşılan sorun, boşanma davası ile mal rejimi tasfiyesi davasının ayrı mı, birlikte mi açılacağı; hangi aşamada ve ne şekilde görülmesi gerektiğidir.
2. Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, evlilik süresince eşlerin edindikleri malların hangi kurallara göre paylaşılacağını belirleyen sistemdir.
Yasal mal rejimi: Edinilmiş mallara katılma (TMK m. 202–241)
Diğer mal rejimleri (sözleşmeyle kararlaştırılabilir):
-
Mal ayrılığı
-
Paylaşmalı mal ayrılığı
-
Mal ortaklığı
3. Mal Rejiminin Tasfiyesi Davası Nedir?
Boşanma kararı kesinleştikten sonra, evlilik birliği boyunca edinilen malların tasfiyesi amacıyla açılan davadır. Bu davada, eşler arasındaki katılma alacağı, artık değere katılma, değer artış payı gibi talepler ileri sürülür.
Katılma alacağı: Evlilik boyunca edinilen malların yarısı üzerinde diğer eşin hakkı vardır.
Değer artış payı: Diğer eşin katkısıyla değer kazanan mallarda hak talebi.
4. Boşanma Davası ile Mal Tasfiyesi Davası Aynı Anda Açılabilir mi?
Hayır, genellikle ayrı açılır. Çünkü:
-
Mal rejimi davası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra açılabilir (TMK m. 225/2).
-
Ancak uygulamada bazı avukatlar mal tasfiyesini boşanma davasıyla birlikte açmakta; mahkemeler de bu talebi ayırarak işlemekte, bekletici mesele yapmaktadır.
5. Görevli ve Yetkili Mahkeme
-
Boşanma davası: Aile Mahkemesi
-
Mal rejimi davası: Aile Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi)
Yetkili Mahkeme:
-
Davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi
-
Malın bulunduğu yer mahkemesi de tercih edilebilir (özellikle taşınmaz varsa)
6. Deliller – Bilirkişi – Tapu – Banka Kayıtları
Mal rejimi davasında ispat yükü büyük ölçüde davacıdadır.
Delil olarak kullanılabilecekler:
-
Tapu kayıtları
-
Banka hareketleri
-
Araç ruhsatları
-
Ticari kayıtlar
-
Şirket payları
-
Tanık beyanları
Bilirkişi İncelemesi: Katılma alacağı hesabı, değer artış payı hesabı uzmanlık gerektirir. Mahkemelerce sıklıkla bilirkişi atanır.
7. Dava Zamanaşımı
Boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde mal rejimi tasfiyesi davası açılabilir (TMK m. 241).
8. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar
Boşanma davası kesinleşmeden mal rejimi tasfiyesi talep edilmemeli.
Mal rejimi davası açılırken kesinleşme şerhi eklenmeli.
Taraflar arasındaki mal rejimi sözleşmesi (varsa) mutlaka istenmeli.
Evlenmeden önce edinilmiş mallar, kişisel mal sayılır; ancak katkı varsa değer artış payı gündeme gelir.
Mahkeme, her bir malı tek tek değerlendirerek paylaşım yapar.
9. Yargıtay Kararları
“Dava konusu taşınmaz, eşlerden biri tarafından evlilik birliği içinde edinilmiş olup, katılma alacağına konu edilmesi mümkündür.”
“Boşanma davası kesinleşmeden açılan mal rejimi tasfiyesi davasının usulden reddine karar verilmesi gerekir.”
10. Sonuç
Boşanma süreciyle birlikte mal rejiminin tasfiyesi, maddi haklar açısından büyük önem taşır. Uygulamada yapılan en büyük hata, mal rejimi davasının zamansız veya eksik açılmasıdır. Bu nedenle avukatların süreci baştan sona stratejik şekilde planlaması gerekir. Delillerin toplanması, tapu ve banka kayıtlarının araştırılması, doğru bilirkişi talepleriyle desteklenmesi hak kayıplarının önüne geçer.
Makale bilgilendirme amaçldır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.
