DENETİMLİ SERBESTLİK NEDİR? HUKUKİ DAYANAK, KOŞULLAR VE UYGULAMALAR
Giriş
Günümüzde ceza adalet sisteminde, yalnızca cezalandırmaya değil, failin topluma yeniden kazandırılmasına da öncelik verilmektedir. Bu anlayışın en önemli tezahürlerinden biri denetimli serbestliktir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da düzenlenen bu kurum, toplum güvenliği ile bireyin ıslahı arasında denge kurmayı amaçlamaktadır.
Denetimli Serbestlik Nedir?
Denetimli serbestlik, bir ceza infaz yöntemi olup, hükümlünün cezasının belirli bir kısmını cezaevinde çektikten sonra, kalanını belirli yükümlülükler altında toplum içinde geçirmesini ifade eder. Bu sistemle amaçlanan, suçlunun toplumla bütünleşmesini sağlamak ve yeniden suç işlemesini önlemektir.
Hukuki Dayanak
Denetimli serbestlik uygulaması, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre;
-
Hükümlülerin cezasının son bir yılı denetimli serbestlik kapsamında infaz edilebilir.
-
Ancak koşullu salıverilme için gereken sürenin tamamlanması ön koşuldur.
-
Hükümlünün kurallara aykırı davranması halinde tekrar cezaevine alınması mümkündür.
Denetimli Serbestlikten Kimler Yararlanabilir?
Denetimli serbestlikten yararlanabilmek için bazı şartların sağlanması gerekir:
-
Kesinleşmiş hapis cezasının infazına başlanmış olması
-
Koşullu salıverilme süresine bir yıl veya daha az kalmış olması
-
Hükümlünün iyi hâlli olması
-
Terör, örgütlü suçlar veya cinsel suçlar gibi bazı suçlarda farklı ve sınırlı uygulamalar olması
Ayrıca 2023 yılında yapılan düzenlemeyle 3 yıl ve altı hapis cezalarının doğrudan denetimli serbestlik kapsamında infazı mümkün hale gelmiştir.
Denetimli Serbestlik Sürecinde Yükümlülükler
Hükümlü, denetimli serbestlik süresince çeşitli yükümlülüklere tabi tutulabilir:
-
Belirli günlerde karakola imza verme
-
Bir meslek edindirme veya eğitim programına katılma
-
Kamuya yararlı bir işte çalıştırılma
-
Belirli yerlerden uzak durma (örneğin mağdurun ikamet ettiği yer)
-
Alkol veya madde kullanımını bırakmaya yönelik tedaviye katılma
Denetimli Serbestliğin İhlali
Hükümlü kendisine yüklenen yükümlülüklere aykırı hareket ederse;
-
Öncelikle yazılı olarak uyarılır,
-
İhlalin devam etmesi hâlinde, denetimli serbestlik iptal edilir ve kalan ceza cezaevinde çektirilir.
Denetimli Serbestliğin Avantajları
-
Hükümlünün topluma kazandırılması kolaylaşır.
-
Cezaevlerinin yükü azalır.
-
Aile birliği korunur.
-
Suçlunun yeniden suç işleme riski azalır.
Sonuç
Denetimli serbestlik, çağdaş infaz sistemlerinin temel taşlarından biridir. Özellikle bireyin rehabilitasyonu, cezaevlerinin kapasitesinin azaltılması ve suçun tekrarlanmasının önlenmesi açısından büyük önem taşır. Ancak uygulamada yaşanan keyfilikler, yükümlülüklerin belirlenmesi ve denetimi gibi alanlarda dikkatli olunması gerekir.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.
