Denetimli Serbestlikte İhlal Nedir? (Özet Çerçeve)

Temel kaynaklar: 5275 s. Kanun m.105/A; Geçici m.6, Geçici m.10; DS Yönetmeliği m.77–88 (özellikle m.44: uyarı ve “ısrar” tanımı; m.79: ilk başvuru/5 gün kuralı).
Karar mercileri:
- DS’ye ayırma: İnfazın yapıldığı yerde infaz hâkimi (m.105/A-1).
- DS’nin kaldırılması: Müdürlüğün bulunduğu yer infaz hâkimi (m.105/A-6).

1) Hangi Haller “İhlal” Sayılır?

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanırken hükümlüye yükümlülükler (belirli bölgede ikamet, imza/müracaat, programlara katılım, alkol/uyuşturucu testleri, kamu hizmeti, elektronik izleme vb.) ve denetim planı tebliğ edilir. İhlal; bu yükümlülüklere kasıtlı ve mazeretsiz uymamadır.

Kritik eşik – “Israr”: DS Yön. m.44’e göre, bir yıl içinde mazeretsiz/kasıtlı üç ihlal = ısrar.

1. ihlâlde yazılı uyarı tebliğ edilir.
1. ihlâlde tekrar yazılı uyarı.
1. ihlâlde ısrar oluşur → dosya kapatma/kaldırma süreci.

Usule uygun uyarı zorunlu: 7201 sayılı Tebligat Kanunu’na uygun tebliğ + “üçüncü ihlâlde yeni uyarı yapılmayacağı ve dosyanın kapatılacağı” ihtarı. Aksi halde ısrar şartı oluşmaz.

2) DS’nin Kaldırılması / Açık Kuruma İade

A) Zorunlu kaldırma (m.105/A-6):
Aşağıdaki hallerde infaz hâkiminin takdiri yoktur; DS kaldırılır ve hükümlü koşullu salıverilme (KST) tarihine kadar açık ceza infaz kurumunda infaza devam eder:

Cezaevinden ayrıldıktan sonra 5 gün içinde DS müdürlüğüne başvurmamak (Yön. m.79’daki 7. gün istisnai değerlendirme notunu unutmayın),
Yükümlülüklere/denetim planına uymamakta ısrar,
Hükümlünün kuruma dönmek istemesi.

B) Takdire bağlı iade (m.105/A-7):
DS altındayken alt sınırı ≥ 1 yıl hapis gerektiren kasıtlı yeni bir suçtan kamu davası açılması hâlinde; DS Müdürlüğü talebi üzerine infaz hâkimi hükümlünün açık kuruma gönderilmesine karar verebilir.

Yargılama beraat/CMK 223 kapsamı ile biterse, DS’ye devam kararı verilir.

3) İlk Başvuru – 5 Gün Kuralı ve Uygulama

Hükümlü, kurumdan ayrılış +5 gün içinde DS müdürlüğüne başvurmalı.
6–7. gün içinde başvuru/mazeret gelirse kayıt kapatılmayabilir; dosya infaz hâkimine gönderilir (Yön. m.79).
7. gün sonu hâlâ başvuru yoksa kayıt kapatma + açık kuruma iade talebi yapılır.
Firar/etkin pişmanlık yönünden TCK 292–293 değerlendirmesi için evrakın bir sureti C.savcılığına gönderilebilir.

4) “Israr” İspatında Savunma Hatları

Tebligat denetimi: Adreste tanınmama/bila tebliğ iadelerde yeniden usule uygun tebligat yapılmadıysa, ısrar oluşmaz.
Mazeret–illiyet: Hastalık (rapor), zorlayıcı sebep, adres değişikliği bildirimi, iş/okul çakışması; uymama kasıtlı ve mazeretsiz mi?
Planın makullüğü: Denetim/iyileştirme planı gerçekçi mi? Ulaşım–mesai–sağlık engelleri dikkate alınmış mı?
Yükümlülüklerin açıklığı: Belirsizlik/çelişki varsa “kanunilik ve belirlilik” argümanı.
İhlallerin bir yıllık pencere içinde sayımı: Tarih bazlı çizelge ile 1 yıl sınırı ve 3 ihlâlin aynı DS kararı kapsamında olup olmadığı gösterilmeli.

5) İçtimalı Cezalar, Toplama (m.99) ve “Yeniden DS” İhtimalleri

Aynı ilam/aynı içtima paketinde ihlâl:

DS kararı içtimalı tüm cezaları kapsıyorsa ve ısrar bu süreçte oluşmuşsa ⇒ paketin bakiyesi açık kurumda infaz; yeniden DS yok.

Sonradan kesinleşen ilam eklendiğinde:

Hükümlü ihlâl nedeniyle açık kuruma döndükten sonra yeni ilam toplamaya giriyorsa:
- Önceki ceza yönünden KST’ye kadar açık kurum şartı yerine getirildiği sürece, süre ve iyi hâl koşulları varsa yeni ilam açısından yeniden DS mümkün olabilir.
- Önceden DS’de geçen süre, toplam DS süresinden mahsup edilir (aynı infaz süreci içinde DS süresi “sıfırlanmaz”).
Karma senaryolar (2+1 ihlâl): Bir yıllık pencerede ilk iki ihlâl eski DS kararında, toplama sonrası üçüncü ihlâl yeni DS kararında ise; ısrar sayımında aynı DS kararı içinde 3 ihlâl arandığı yönünde lehe yorum yapılabilir (Yön. m.44 lafzı ve m.87/3’te “kaydın kapatılması” vurgusu dayanak alınır).

6) Karar Süreci – Adım Adım

İhlâl tespiti → Müdürlük uyarı/rapor.
Israr oluşursa → Müdürlük infaz hâkiminden kaldırma/açık kurum talep eder (m.105/A-6).
Takdire bağlı iade (m.105/A-7) için yeni kamu davası açılmış olmalı; alt sınır kontrolü.
İnfaz hâkimi kararı duruşmasız verilebilir; itiraz yolu açık.
Açık kurum → KST’ye kadar infaz; iyi hâl raporlaması devam eder.
Sonradan gelen ilam/toplama → DS süresi mahsuplu yeniden değerlendirilebilir.

7) Uygulamada Sık Hata–İtiraz Gerekçeleri

Uyarı tebligatının yokluğu/eksikliği (7201’e aykırı).
Uyarı metninde ihtar eksikliği (“3. ihlâlde kapatma” açık değil).
Mazeretin değerlendirilmemesi (raporlu sağlık, iş/okul çakışması, afet, yol vb.).
Bir yıllık periyotta yanlış sayım (365 gün yerine takvim yılı yanılgısı).
İçtimalı paket–yeni ilam senaryosunda aynı DS kararı kapsamında saymama.
Alt sınır ≥1 yıl şartı sağlanmadan m.105/A-7 uygulanması.
Lehe Geçici maddelerin (Geçici m.6, m.10) ve DS Yönetmeliği detaylarının göz ardı edilmesi.