Feshe Dayanmayan İşçi Alacakları: İş Hukuku Açısından İnceleme

İşçi alacakları, iş sözleşmesinin sona erip ermediğine göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Bu kapsamda feshe dayanmayan işçi alacakları, yani iş sözleşmesi devam ederken ya da sözleşme sona erdiği hâlde feshe bağlı olmayan talepler, hem işçi hem de işveren açısından büyük önem taşır. Bu yazıda, feshe dayanmayan işçi alacaklarının neler olduğu, hukuki dayanakları ve dava sürecinde dikkat edilmesi gerekenler ele alınacaktır.

1. Feshe Dayanmayan İşçi Alacakları Nelerdir?

Feshe dayanmayan alacaklar, işçinin iş sözleşmesi sona ermeden ya da sona erse bile feshin hukuki nitelendirmesine gerek duyulmadan talep edebileceği alacak türleridir. Bunlar arasında şunlar yer alır:

Ücret alacağı
Fazla çalışma ücreti
Hafta tatili ücreti
Genel tatil (resmî bayram) ücreti
Yıllık ücretli izin ücreti (sözleşme devam ederken kullanmadığı izinlerin ücretini talep edemez, ama iş sözleşmesi sona erdiğinde gündeme gelir)
Prim ve ikramiye alacakları
Yol, yemek, giyim yardımı gibi sosyal haklar

2. Hukuki Dayanak

Feshe dayanmayan alacaklar, esas olarak 4857 sayılı İş Kanunu ve Borçlar Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. İşverenin ücret ödeme borcu, işçinin en temel hakkıdır ve bu borcun yerine getirilmemesi hâlinde işçi çeşitli yasal yollara başvurabilir.

İlgili Mevzuat:

4857 s. İş Kanunu md. 32: Ücretin tanımı ve ödeme zamanı
Md. 41-43: Fazla çalışma ve tatil ücretleri
Md. 46: Hafta tatili
Md. 47: Genel tatil ücretleri

3. Feshe Dayanmayan Alacaklar Nasıl Talep Edilir?

a) Arabuculuk Başvurusu

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca, parasal nitelikli işçi alacakları için zorunlu arabuluculuk süreci işletilmelidir. Arabuluculukta uzlaşma sağlanamazsa, mahkemeye başvurma yolu açılır.

b) İş Mahkemesi Davası

Arabuluculuk sonunda anlaşma sağlanamazsa, işçi iş mahkemesine başvurarak hakkını arayabilir. Burada önemli olan, işçinin alacağını belgeleyebilmesi ve işverenin bordro ve puantaj kayıtları gibi delilleri sunabilmesidir.

4. Zamanaşımı Süresi

İşçi alacaklarında genel zamanaşımı süresi 5 yıldır (TBK md. 147).
Ancak 2023 sonrası için iş sözleşmesinin devamı süresince açılacak davalarda, zamanaşımı iş ilişkisinin sona ermesinden itibaren işlemeye başlar (Yargıtay HGK içtihatları).

5. Yargıtay Uygulaması

Yargıtay 9. HD, 2020/6343 E., 2021/10322 K. sayılı kararında:

“İş sözleşmesi devam ederken dahi, işçi hak ettiği ancak ödenmeyen fazla mesai, hafta tatili ve genel tatil ücretleri gibi alacaklarını talep edebilir.”

Yani, işverenin işçiyi işten çıkarmasını beklemeden bu tür alacakların dava konusu yapılabileceği açıktır.

6. Sonuç ve Değerlendirme

İşçilerin çoğu zaman haklarını yalnızca işten çıkarıldıklarında arayabileceklerini düşünmeleri, feshe dayanmayan alacaklarının göz ardı edilmesine yol açmaktadır. Oysa ki iş sözleşmesi sona ermeden de işçi;