İCRA HUKUKUNDA TEMİNAT MEKTUBU
1. Giriş
İcra ve iflas hukukunda bazı işlemler, karşı tarafın haklarını güvence altına almak amacıyla teminat verilmesini gerektirir. Bu teminat; nakit para, taşınmaz ipoteği, kıymetli evrak ya da teminat mektubu şeklinde olabilir.
Uygulamada en yaygın olanı banka teminat mektubudur. Çünkü nakit bloke edilmeden güvence sağlanabilir ve icra dairesi nezdinde geçerliliği yüksektir.
2. Hukuki Dayanak
İcra hukukunda teminat mektubu ile ilgili temel düzenlemeler:
-
Takibin durması için teminat
-
Temyiz veya karar düzeltme halinde icranın geri bırakılması için teminat
-
İtirazın kaldırılması için teminat
-
Menfi tespit / istirdat davasında icranın durdurulması için teminat
-
Haczin kaldırılması veya muhafazanın önlenmesi için teminat
Ayrıca, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu hükümleri de teminat kavramını genel olarak düzenler.
3. Teminat Mektubunun Türleri
İcra hukukunda banka teminat mektupları iki şekilde görülür:
-
Kesin Teminat Mektubu
-
Belirli bir yükümlülüğün ifasını garanti eder.
-
Banka, ödeme talebi geldiğinde şartları inceleyerek ödemeyi yapar.
-
İcra hukukunda daha çok kesinleşmiş alacaklarda tercih edilir.
-
-
Süresiz ve Şartsız Teminat Mektubu (Garanti Mektubu)
-
Bağımsız garanti taahhüdüdür.
-
Banka, lehtarın ilk talebinde ve hiçbir gerekçe aramadan ödemeyi yapar.
-
Yargıtay uygulamasında en güvenilir teminat türü budur.
-
4. İcra Hukukunda Teminat Mektubunun Kullanıldığı Başlıca Durumlar
-
Takibin durması (İİK m. 36) → Borçlu, takip kesinleşmeden teminat gösterirse icra durabilir.
-
İcranın geri bırakılması (İİK m. 40) → Temyiz aşamasında takibin devam etmemesi için teminat gerekir.
-
Menfi tespit davası (İİK m. 72) → Borçlunun ödemenin yapılmasını önlemek için teminat göstermesi gerekir.
-
İtirazın kaldırılması (İİK m. 68 vd.) → Bazı hâllerde teminat karşılığı takibin devamı sağlanabilir.
-
Haczin kaldırılması → Hacizli malın haczinin kaldırılması için alacak miktarını karşılayan teminat mektubu verilebilir.
5. İcra Dairelerince Kabul Şartları
-
Teminat mektubunun Türkiye’de faaliyet gösteren bir banka tarafından verilmiş olması
-
Süresiz, kesin ve şartsız ibarelerini taşıması
-
Bedel, dava veya takip konusu alacağı karşılayacak miktarda olmalı
-
Mektubun orijinal ve ıslak imzalı olması
-
Lehtar olarak ilgili icra dairesinin gösterilmesi
“İcra takibinin durdurulması için gösterilen teminat mektubunun süresiz ve şartsız olması gerekir. Belirli süreli veya şartlı teminat mektupları icra dairesince teminat olarak kabul edilemez.”
6. Teminatın Paraya Çevrilmesi
Eğer borçlu yükümlülüğünü yerine getirmezse, alacaklı icra mahkemesinden teminatın nakde çevrilmesini talep eder.
Banka, teminat mektubunun şartlarına göre icra dairesine ödeme yapar.
Bu ödeme, borçlunun alacaklıya olan borcuna mahsup edilir.
7. Yargıtay İçtihatlarından Örnekler
“İcra takibinin durması için gösterilen banka teminat mektubu, süresiz ve kesin olmalıdır. Süreli mektuplar teminat olarak kabul edilemez.”
“Teminat mektuplarında, mektubun şartsız olduğunun açıkça belirtilmesi gerekir. Aksi hâlde bu mektuplar, icra takibinde teminat olarak geçerli sayılmaz.”
8. Sonuç
İcra hukukunda teminat mektubu, tarafların haklarını koruyan etkili bir güvence aracıdır. Ancak bu mektupların şartsız, süresiz ve kesin olması zorunludur. Yargıtay da uygulamada, süresi dolabilecek veya ödeme şartına bağlanmış mektupları teminat olarak kabul etmemektedir.
Dolayısıyla, icra sürecinde teminat mektubu verilecekse, hem şekil hem de içerik yönünden mevzuata uygun hazırlanması büyük önem taşır.
