KIDEM TAZMİNATI HAKKINDA GENEL BİLGİ VE UYGULAMA
GİRİŞ
Kıdem tazminatı, işçinin belli bir süre çalıştıktan sonra, kanunda öngörülen nedenlerle iş sözleşmesinin sona ermesi halinde işverence ödenmesi gereken bir tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda açık bir düzenleme olmamakla birlikte, halen 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun 14. maddesi yürürlüktedir.
KIDEM TAZMİNATI ŞARTLARI
Kıdem tazminatına hak kazanmak için aşağıdaki şartlar bir arada bulunmalıdır:
-
İş sözleşmesi en az 1 yıl devam etmiş olmalıdır.
-
İş sözleşmesi haklı bir nedenle sona ermiş olmalı ya da işçi haklı nedenle feshetmiş olmalıdır.
-
İşçi, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi bir iş sözleşmesiyle çalışmalıdır.
HANGİ HALLERDE KIDEM TAZMİNATI ÖDENİR?
-
İşverenin haksız feshi (geçerli neden olmadan işten çıkarma)
-
İşçinin haklı nedenle feshi (İK m.24)
-
Emeklilik nedeniyle işten ayrılma (SGK’dan yazı alınarak)
-
Kadın işçinin evlilik nedeniyle 1 yıl içinde işten ayrılması
-
Askerlik nedeniyle işten ayrılma (erkek işçiler için)
-
İşçinin ölümü (varislere ödenir)
KIDEM TAZMİNATI ÖDENMEYEN HALLER
-
İşçinin istifa etmesi (haklı neden olmaksızın)
-
İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle işten çıkarılması (İK m.25/II)
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
-
Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret esas alınır.
-
Kıdem tazminatına giydirilmiş brüt ücret (yani maaş + sürekli ödenen prim, yol, yemek, yakacak vs.) esas alınır.
-
1 yıldan artan süreler de orantılı olarak hesaplamaya dâhildir.
DAVA SÜRECİ VE İSPAT
-
İşçi, kıdem tazminatı alacağı için arabuluculuğa başvurmak zorundadır. (7036 sayılı Kanun)
-
Arabuluculuk sonuçsuz kalırsa iş mahkemesinde dava açılabilir.
-
İspat yükü genelde işçidedir, ancak fesih nedeni işveren tarafından ileri sürülüyorsa, bunun ispatı işverene aittir.
Sık karşılaşılan deliller:
-
SGK hizmet dökümü
-
Ücret bordrosu
-
Tanık beyanları
-
İşyeri kayıtları
Yargıtay
“İşçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması, evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yapılmışsa, kıdem tazminatına hak kazandırır. Bu hak tek seferlik olup, aynı neden ileri sürülerek yeniden talepte bulunulamaz.”
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
-
İbraname alınıp alınmadığı dikkatle incelenmeli.
-
İşyeri devri veya şirket birleşmelerinde hizmet süreleri birleştirilir.
-
Zamanaşımı süresi 5 yıldır.
-
Evlilik nedeniyle fesihte resmi nikâh tarihi açıkça belirtilmeli, dilekçede belirtilen sebep “evlilik” olmalıdır.
SONUÇ
Kıdem tazminatı, hem işçi hem de işveren bakımından dikkatle yönetilmesi gereken ciddi bir iş hukuku meselesidir. Özellikle fesih nedeninin ispatı, giydirilmiş ücretin tespiti ve sürelere dikkat edilmesi, hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.
