KOMŞULUK HUKUKUNDA TAŞKINLIK YASAĞI: TMK m.737 KAPSAMINDA MÜLKİYETİN SINIRLARI

12 Görüntüleme 14 Temmuz 2025, 10:34

GİRİŞ

Mülkiyet hakkı, Anayasa ve Türk Medeni Kanunu tarafından güvence altına alınmış temel bir haktır. Ancak bu hak mutlak ve sınırsız değildir. Özellikle taşınmaz mülkiyetinde, malik kendi mülkü üzerinde dilediği gibi tasarruf edemez; komşularını rahatsız eden taşkınlıklardan kaçınmakla yükümlüdür.

Bu yükümlülük, TMK m.737 hükmüyle düzenlenmiş olan komşuluk hukukunun temel ilkelerinden biri olan “taşkınlık yasağı” çerçevesinde değerlendirilir.

KANUNİ DAYANAK – TMK m.737

“Herkes, taşınmaz mülkiyetinden doğan yetkilerini kullanırken ve özellikle işletme faaliyetini sürdürürken komşularını olumsuz şekilde etkileyecek taşkınlıktan kaçınmakla yükümlüdür.”

Bu hüküm, komşuluk ilişkisinde denge ve hakkaniyeti sağlamayı, bireylerin mülkiyet hakkını kötüye kullanmasını önlemeyi amaçlar.

TAŞKINLIK YASAĞININ UNSURLARI

1. Taşınmaz mülkiyeti ilişkisi bulunmalıdır.

Uyuşmazlık, taşınmaz maliki veya zilyedi olan komşular arasında geçmelidir.

2. Kullanımın taşkın olması gerekir.

Taşkın kullanım, mülkiyet hakkının doz aşımıyla, komşunun huzurunu, sağlığını, malvarlığını etkileyecek şekilde kullanılmasıdır.

Örnekler:

Gürültülü imalathane çalıştırmak
Duman, is, koku yaymak
Aydınlatma, titreşim, atık su tahliyesi
Görsel mahremiyeti ihlal edecek kameralar yerleştirmek
Güneş enerjisi sisteminin ışığını komşu eve yansıtmak

3. Olumsuz etki oluşturmalıdır.

Etki, komşunun sağlığını, huzurunu veya taşınmazını olumsuz etkileyecek ölçüde olmalıdır. “Katlanılabilir düzeyin” aşılması gerekir.

ÖLÇÜT: KATLANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yargıtay ve öğretide, “normal katlanma ölçüsü” esas alınır. Her komşu, günlük hayatın gerektirdiği düzeydeki rahatsızlıklara katlanmak zorundadır. Ancak bunun ötesine geçilirse, taşkın kullanım söz konusu olur.

Örnek:

Saat 09.00 – 18.00 arası çalışan marangozhane tolere edilebilir.
Ancak gece 23.00’te çalışan makineler “taşkınlık” teşkil eder.

YARGITAY

Yargıtay

“Sanayi faaliyetleri sonucu yayılan gürültü, toz ve titreşimin komşu taşınmazda yaşayanların yaşam konforunu bozacak düzeye ulaşması hâlinde, taşkın kullanım vardır.”

“Güneş ışığını büyük ölçüde engelleyen yapılaşma, taşkın kullanım sayılır. Davacı lehine müdahalenin men’i kararı verilmelidir.”

HUKUKİ SONUÇLAR VE DAVALAR

TMK m.737 kapsamında komşunun taşkın kullanımına maruz kalan kişi şu yollara başvurabilir:

1. Müdahalenin men’i davası

Halen devam eden rahatsızlıkların durdurulması için açılır.

2. Ecrimisil (haksız işgal tazminatı)

Taşkınlık nedeniyle haksız menfaat elde eden komşudan tazminat talep edilir.

3. Zarar varsa tazminat davası

Örneğin, taşkın gürültü nedeniyle mülkün değer kaybı varsa, bu zarar ayrıca tazmin ettirilebilir.

4. İdari başvuru ve şikâyet yolları

İşyeri ruhsatı iptali, çevre kanunları çerçevesinde cezai işlem talebi yapılabilir.

İSPAT YÜKÜ

Taşkınlık iddiasında bulunan davacı, rahatsızlığın varlığını, sürekliliğini ve düzeyini ispatla yükümlüdür. Bu kapsamda:

Keşif ve bilirkişi incelemesi
Ses, titreşim ölçümleri
Tanık beyanları
İdari cezalar
Çevre denetim raporları

delil olarak kullanılabilir.

ÖZEL DURUM: İŞLETME FAALİYETLERİ

Madde metni, özellikle “işletme faaliyeti”ne dikkat çekmektedir. Yani sanayi, imalathane, tamirhane gibi işletmelerin çevreye etkileri, taşkınlık bakımından daha sık denetim konusu olur. Ruhsatlı olsa bile hakkın kötüye kullanılması söz konusu olabilir.

SONUÇ

TMK m.737, taşınmaz maliklerinin mülkiyet haklarını kullanırken başkalarının mülkiyet hakkına ve yaşam hakkına zarar vermemeleri gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır. Hukukumuzda bu madde, mülkiyet hakkının sosyal sınırını belirler.

Komşular arasında çıkan uyuşmazlıklarda, taşkın kullanımın ölçüsü, süresi ve etkisi dikkatle değerlendirilmelidir. Avukat olarak bu tür davalarda;