MEŞRU MÜDAFAADA SINIRIN AŞILMASI VE TCK MADDE 27/2 UYGULAMASI
1. Giriş
Ceza hukuku, failin cezai sorumluluğunu değerlendirirken sadece fiilin hukuka aykırılığını değil, failin içinde bulunduğu ruhsal durumu da dikkate alır. Türk Ceza Kanunu’nun 27. maddesi, hukuka uygunluk sebebi olan meşru savunma hâlinde sınırın heyecan, korku veya telaşla aşılması durumunu düzenleyerek failin cezalandırılmamasını öngörmüştür. Bu düzenleme, özellikle mağdurun haksız saldırısı altında kalan faillerin ani psikolojik tepkileri sonucu gerçekleştirdikleri eylemleri hukuki güvence altına almaktadır.
2. Meşru Müdafaa Kavramı
TCK m. 25/1’e göre, “Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelen, gerçekleşmesi muhakkak, haksız bir saldırıyı defetmek amacıyla zorunlu olarak yapılan bir fiil, meşru savunma hâlini oluşturur.” Ancak, saldırıya maruz kalan kişi, savunmasında zorunluluk sınırlarını aşarsa, artık meşru müdafaa kapsamında değerlendirilemez.
Burada TCK m. 27/2 devreye girer:
“Meşru savunmanın sınırının, heyecan, korku veya telaş nedeniyle aşılması hâlinde, faile ceza verilmez.”
3. TCK m. 27/2’nin Uygulama Şartları
Bu hükmün uygulanabilmesi için;
-
Hukuka aykırı bir saldırı olmalıdır (gerçekleşmiş ya da gerçekleşmesi kesin),
-
Fail bu saldırıyı bertaraf etmek istemelidir,
-
Meşru savunma sınırları aşılmış olmalıdır, ancak bu aşım;
-
Heyecan, korku veya telaş gibi doğal duygusal tepkilerle gerçekleşmiş olmalıdır.
Burada failin “mazur görülebilecek psikolojik bir durumda” bulunması aranır. Yani kastla hareket etmemelidir. Savunmada bulunurken ölçüyü aşmışsa, fakat bu aşma onun insani tepkileriyle açıklanabiliyorsa cezasızlık gündeme gelir.
4. Somut Olay Üzerinden İnceleme
Olayda:
-
Sanık ile mağdur arasında önceden husumet bulunmaktadır.
-
Mağdur, sanığın önünü kesmiş, yere yatırmış, boğazını sıkmaya başlamış,
-
Mağdurun kardeşi de sanığın ayaklarını tutarak kaçmasını engellemiştir.
-
Sanık tüm çabasına rağmen kurtulamayınca cebindeki çakıyı çıkararak mağduru yaralamıştır.
Bu olayda orantısız güç uygulayan taraf mağdurdur. Sanığın eylemi, ölüm tehlikesi altında kaldığına dair kuvvetli emareler taşıyan bir savunmadır. Ancak kullanılan araç ve yaralama bölgesi (göğüs) dikkate alındığında ölçülülük sınırının aşıldığı görülebilir. Yine de, bu aşımın failin içinde bulunduğu panik, korku ve psikolojik baskı sonucu gerçekleştiği anlaşılmaktadır.
5. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 28.05.2013 Tarihli Kararı
Karar No: 2012/1-1286 E., 2013/245 K.
Kararda, benzer bir olayda sanığın boğazı sıkılmış, kaçması engellenmiş, korkuya kapılarak cebindeki çakıyla mağduru göğsünden yaralamıştır. Yargıtay CGK bu olayda sanığın meşru müdafaa sınırını aştığını, ancak bunun mazur görülebilecek bir heyecan, korku ve telaşla gerçekleştiğini belirterek sanığın beraatine karar verilmesi gerektiğine hükmetmiştir.
Kararda öne çıkan değerlendirme:
“Failin içinde bulunduğu ruh hali, saldırının ağırlığı, anilik ve savunma imkânsızlığı dikkate alındığında; sınırın aşılması cezai sorumluluğu kaldırır.”
6. Değerlendirme ve Sonuç
TCK m. 27/2, ceza hukukunun fail odaklı ve insani yönünü temsil eden bir hükümdür. Savunma sırasında saldırıya maruz kalan kişilerin içgüdüsel olarak verdikleri tepkiler, her zaman ölçülülük sınırları içinde kalmayabilir. Bu gibi durumlarda failin cezalandırılması, adalet duygusuyla bağdaşmaz.
Yargıtay içtihatları da failin ruh halini dikkate alarak cezalandırmaktan kaçınmayı esas almakta; orantısız bir saldırıya karşı paniğe kapılan kişinin eylemini, bir ceza tehdidi olmaksızın değerlendirmektedir.
Bu bağlamda, olayın koşulları TCK m. 27/2’nin tüm unsurlarını karşılıyorsa, failin cezalandırılması yerine beraatine karar verilmesi, hukukun vicdani ve adil uygulamasına hizmet eder.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.
