MİRASTAN ÇIKARMA (İSKAT) NEDİR? ŞARTLARI, SONUÇLARI VE YARGI UYGULAMALARI

6 Görüntüleme 20 Mayıs 2025, 09:36

Giriş

Miras hukuku, hem malvarlığına hem de aile düzenine doğrudan etki eden özel hukuk dallarından biridir. Bu kapsamda, miras bırakanın (murisin) mirasçısını mirastan çıkarması istisnai bir düzenlemedir. Türk Medeni Kanunu, bu istisnayı “mirastan çıkarma” (ıskat) olarak adlandırır. Ancak bu hak, murisin keyfi tasarrufuna bırakılmamış, sıkı koşullara bağlanmıştır.

1. Mirastan Çıkarma Nedir?

Mirastan çıkarma, murisin saklı paylı yasal mirasçısının miras hakkını ortadan kaldırmak üzere yaptığı tek taraflı ve iradi bir işlemdir.
Bu işlem yalnızca vasiyetname ile yapılabilir ve ancak kanunun öngördüğü haklı sebeplere dayanıyorsa geçerli olur.

2. Hukuki Dayanak

Türk Medeni Kanunu (TMK) m.510-513 arasında düzenlenmiştir.
Saklı pay kavramı TMK m.506 vd.’de yer alır.
Mirastan çıkarmanın hükümsüzlüğü ve iptali de aynı kanunda düzenlenmiştir.

3. Mirastan Çıkarmanın Türleri

3.1. Cezai Amaçlı Mirastan Çıkarma (TMK m.510)

Saklı paylı mirasçının;

Miras bırakana veya yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi
Miras bırakana karşı aile hukukundan doğan yükümlülükleri ağır şekilde ihlâl etmesi

gibi sebeplerle mirastan çıkarılmasıdır.

Örnek: Mirasçının, miras bırakana karşı fiziksel şiddet uygulaması, hakaret etmesi, bakmakla yükümlü olduğu halde terk etmesi.

3.2. Koruyucu Amaçlı Mirastan Çıkarma (TMK m.513)

Mirasçının borçlu olması veya kötü yaşam tarzı sebebiyle saklı payının, onun yerine başka bir kişiye bırakılmak istenmesidir. Bu durumda mirasçı saklı payını alamaz ancak payı doğrudan borçlarına gitmez, murisin gösterdiği kişiye geçer.

4. Şekil Şartı: Vasiyetname ile Yapılabilir

Mirastan çıkarma işlemi mutlaka vasiyetname ile yapılmalıdır.
Şu bilgiler vasiyetnamede açıkça yer almalıdır:

Çıkarma sebebi açıkça belirtilmelidir.
Sebep, kanıtlanabilir ve somut olmalıdır.
Sebep geçerli değilse, işlem hükümsüz olur ve mirasçı saklı payını alır.

5. Mirastan Çıkarmanın Sonuçları

Saklı pay mirasçısının saklı pay hakkı tamamen ortadan kalkar.
Mirasçı, sanki daha önce ölmüş gibi değerlendirilir (yerine geçme kuralı uygulanmaz).
Eğer koruyucu ıskat söz konusuysa, saklı pay başkasına tahsis edilir.

6. Mirastan Çıkarmaya İtiraz Mümkün müdür?

Evet. Mirastan çıkarıldığını öğrenen mirasçı, çıkarma sebebinin gerçek olmadığını veya hukuken geçerli olmadığını düşünüyorsa, iptal davası açabilir.

Süre: Vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl içinde
Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi

8. Sonuç ve Değerlendirme

Mirastan çıkarma, aile içi ilişkilerin ağır şekilde zedelendiği durumlarda başvurulan bir yöntemdir. Ancak keyfi biçimde uygulanamaz. Yargıtay uygulamaları da, mirastan çıkarma sebeplerinin kanıta dayalı, ağır ve objektif nitelikte olması gerektiğini vurgulamaktadır.

Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.