MÜSADERE KURUMU: CEZA HUKUKUNDA UYGULAMA SORUNLARI VE YARGITAY İÇTİHADI

11 Görüntüleme 01 Ağustos 2025, 15:43

1. GİRİŞ

Ceza hukukunda mülkiyetin sınırlandırılması araçlarından biri olan müsadere, suçtan elde edilen kazançlara veya suçta kullanılan eşyalara devletin el koymasını konu alır. Bu kurum, hem suçtan kaynaklanan malvarlığının suçluya kazanç sağlamasını engellemek hem de kamu düzenini korumak amacı taşır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesi olmak üzere iki temel müsadere türü düzenlenmiştir.

2. HUKUKİ DÜZENLEME

2.1. Eşya Müsaderesi (TCK m. 54)

TCK m. 54’e göre, suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun konusunu oluşturan eşyaya, hukuka aykırı biçimde elde edilen eşyaya müsadere kararı verilebilir. Bu eşyanın mutlaka failin mülkiyetinde olması gerekmez; ancak üçüncü kişinin iyi niyetli olması durumunda korunması mümkündür.

Örnek: Suçta kullanılan araç başkasına aitse ve sahibinin suça iştirak kastı yoksa müsadere edilemez (Yargıtay 7. CD., 2019/3592 E., 2020/3421 K.).

2.2. Kazanç Müsaderesi (TCK m. 55)

Kazanç müsaderesi, suçun işlenmesiyle elde edilen doğrudan veya dolaylı kazançlara yönelik olarak düzenlenmiştir. Eğer bu kazanç paraya çevrilmiş ya da başka mal varlığına dönüştürülmüşse, müsadere kararı bunlara yönelik olarak da verilebilir.

Dolaylı kazançların da müsaderesi mümkündür.
Ortak hesapta bulunan paralar yönünden kazanç müsaderesi kararı dikkatle değerlendirilmelidir.

3. MÜSADERE KARARI VEREBİLECEK MAKAMLAR

Müsadere kararı ancak mahkeme kararı ile verilebilir. Ancak eşya, soruşturma evresinde muhafaza altına alınabilir.

Soruşturma aşamasında: Savcı tarafından eşya elkonabilir (CMK m. 127)
Kovuşturma sonunda: Hâkim veya mahkeme, hükümle birlikte müsadereye karar verir.

4. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN HAKLARININ KORUNMASI

TCK m. 54/3 uyarınca, eşya, suça iştirak etmeyen iyi niyetli üçüncü kişiye aitse müsadere kararı verilemez. Bu durum, mülkiyet hakkının korunması açısından önemlidir.

: Sanığın kullandığı otomobil, annesine ait ve annenin suçtan haberi yok; müsadere kararı bozma sebebi sayılmıştır.

5. MÜSADERE KARARLARINA KARŞI HUKUKİ YOLLAR

Müsadere kararı hükmün bir parçasıysa istinaf ve temyiz yoluna gidilebilir.
Müsadere edilen eşyanın üçüncü kişiye ait olduğu iddia ediliyorsa, iade talebi CMK kapsamında ayrıca yapılabilir.

6. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Suçta kullanılan aracın müsaderesi: Ticari araçların müsadere edilmesi, orantılılık ilkesine aykırılık oluşturabilir.
Üçüncü kişilere ait eşyalarda yeterli araştırma yapılmadan müsadere kararı verilmesi
Kazançla bağlantı kurulmadan yapılan müsadere kararları: Gelir ile suç arasındaki illiyet bağı yeterince kurulmadan müsadere kararı verilmesi, hak ihlallerine yol açabilir.

7. YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER

Failin işyerinden elde ettiği gelirin tümünün müsadere edilmesi, suçla bağlantısı kurulmadan yapıldığından hukuka aykırı bulunmuştur.
Uyuşturucu taşımasında kullanılan aracın müsadere edilmesi yönünde verilen karar, araç sahibinin haberdar edilmemesi nedeniyle bozma gerekçesi yapılmıştır.

8. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Müsadere kurumu, suç gelirlerinin önlenmesi ve suçla mücadele bakımından önemli bir araçtır. Ancak uygulamada mülkiyet hakkının ihlali riski barındırdığı için, orantılılık, iyi niyetli üçüncü kişilerin korunması, kazançla illiyet bağının kurulması gibi ilkelere mutlaka dikkat edilmelidir.

Avukatlar bakımından, müvekkilin malvarlığına yönelik müsadere tehdidinin doğru analiz edilmesi ve zamanında itiraz ve iade taleplerinin sunulması, hem ceza savunmasında hem de mülkiyet hakkının korunmasında kritik rol oynamaktadır.

Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.