OLASI KAST

22 Görüntüleme 01 Mayıs 2025, 16:45

OLASI KAST
(Dolus Eventualis)

1. Giriş
Ceza hukukunda kast, suçun unsurlarını bilerek ve isteyerek gerçekleştirme iradesini ifade eder. Olası kast (dolus eventualis), kastın bir türü olup failin, suçun kanuni tanımında yer alan unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, bu sonucu kabullenerek hareket etmesidir. Bu makalede, olası kast kavramı, unsurları, hukuki niteliği, örneklerle açıklanması ve Türk Ceza Hukuku’ndaki yeri incelenecektir.

2. Olası Kastın Tanımı ve Unsurları
Olası kast, "bilerek ve isteyerek" hareket etmekten farklı olarak, failin muhtemel sonucu öngörmesine rağmen, bu sonucu kabullenmesiyle karakterize edilir. Türk Ceza Kanunu (TCK) m. 21/2’de düzenlenmiştir:

"Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kast vardır."

Unsurları:

Öngörülebilirlik: Fail, eyleminin suç teşkil edebilecek sonuçlar doğurabileceğini tahmin edebilmelidir.
Kabullenme: Fail, bu sonucun gerçekleşmesini göze alarak hareket etmelidir.

Örnek: A, B’ye yüksek bir yerden taş atarak onun yaralanabileceğini düşünür, ancak "olsaydı da fark etmez" diyerek taşı atar. B yaralanırsa, A olası kastla yaralama suçundan sorumlu tutulur.

3. Olası Kast ile Bilinçli Taksir Arasındaki Fark
Olası kast ve bilinçli taksir arasındaki temel fark, failin iradesidir:

Olası kastta fail, sonucu kabullenir.
Bilinçli taksirde fail, sonucu öngörür ancak kabullenmez, önlem almayarak ihmalkâr davranır.

Örnek:

Olası kast: Sürücü, hız yaparak birinin ezilebileceğini düşünür ama "ne yapalım" diyerek sürer.
Bilinçli taksir: Sürücü, hız yapmanın tehlikeli olduğunu bilir ama kimseye çarpmayacağını umarak devam eder.

4. Türk Ceza Hukukunda Olası Kastın Yeri ve Sonuçları
TCK’da olası kast, kastlı suçlar kapsamında değerlendirilir ve cezada tam indirim yapılmaz. Ancak, failin iradesinin doğrudan kasttan daha zayıf olması nedeniyle Yargıtay, bazı durumlarda cezada sınırlı indirim yapılmasını kabul eder.

Önemli Yargıtay Kararları:

Yargıtay Ceza Genel Kurulu, olası kastın varlığı için somut olayın koşullarının değerlendirilmesi gerektiğini vurgular (E. 2016/1-99, K. 2016/100).
Özellikle trafik kazalarında, failin aşırı hızının olası kastı gösterdiği kabul edilmiştir.

5. Sonuç ve Değerlendirme
Olası kast, ceza hukukunda niyet ve irade arasındaki gri alanı düzenleyen önemli bir kavramdır. Toplumsal düzeni korumak adına, failin kabullenme iradesi cezalandırılırken, bilinçli taksirden farkı doğru tespit edilmelidir. Uygulamada, mahkemelerin somut delilleri değerlendirerek karar vermesi esastır.

Öneri: Olası kastın daha net anlaşılabilmesi için Yargıtay’ın içtihatları ışığında örneklerin çoğaltılması ve hukuk eğitiminde vaka analizlerine ağırlık verilmesi faydalı olacaktır.