ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN VAZGEÇİLMESİ: CEZA HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
1. Giriş
Ceza hukukunda, bazı suçların takibi, mağdurun veya suçtan zarar görenin şikâyetine bağlıdır. Bu tür suçlarda şikayet hakkı, şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olup, bu haktan vazgeçme de aynı şekilde bireysel iradeye dayanır. Ancak uygulamada sıkça karşılaşılan hukuki sorunlardan biri de, “şikâyetten vazgeçme iradesinden sonradan dönülüp dönülemeyeceği”, yani şikâyetten vazgeçmenin tekrar geri alınıp alınamayacağıdır.
2. Şikâyet ve Vazgeçme Kavramları
-
Şikâyet: Kovuşturulması şikâyete bağlı suçlarda, soruşturma ve kovuşturma makamlarının harekete geçebilmesi için mağdurun iradesini açıklaması gerekir (TCK m.73).
-
Vazgeçme: Şikâyet hakkının kullanılması sonrasında, bu hakkın geri alınması, yani şikâyetten açıkça vazgeçilmesidir. Bu irade beyanı da geri alınamaz bir hukuki sonuç doğurur.
3. Şikâyetten Vazgeçmenin Sonuçları
-
TCK m.73/4’e göre, şikâyetten vazgeçme, sanık lehine sonuç doğurur ve dava düşer.
-
Vazgeçme mahkemeye veya savcılığa bildirilmeli, açık ve koşulsuz olmalıdır.
-
Vazgeçme beyanı, sanığın kabulüne bağlıdır; sanık vazgeçmeyi kabul etmezse dava devam eder.
4. Şikâyetten Vazgeçmenin Vazgeçilmesi (Geri Alınması)
-
Hukuken mümkün değildir. Yani bir kez şikâyetten vazgeçildiğinde bu iradeden dönülmesi mümkün değildir.
5. Uygulamada Karşılaşılan Durumlar
-
Mağdur veya müşteki, genellikle sulh veya sanıkla barışma neticesinde şikâyetten vazgeçmektedir.
-
Ancak bazen, yeniden husumetin doğması ya da baskı altında verilen vazgeçme beyanlarının etkisinin ortadan kalkmasıyla şikâyetçi taraf geri dönmek istemektedir. Bu durumda;
-
Vazgeçme beyanının iradeyi sakatlayıcı bir durumla verildiği ispat edilirse (örneğin tehdit altında), bu husus ayrıca değerlendirilir. Ancak bu çok istisnai ve somut ispat gerektirir.
-
6. Hukuki Güvenceler ve Sorumluluklar
-
Vazgeçmenin geri alınamaması, ceza yargılamasının istikrarı ve güvenilirliği bakımından önemli bir ilkedir.
-
Öte yandan, mağdurun iradesi dışında gelişen baskılarla şikâyetten vazgeçmesi söz konusuysa, bu durum hukuk güvenliği açısından ele alınmalıdır.
7. Sonuç
Şikâyetten vazgeçme, geri dönülmesi mümkün olmayan bir irade beyanıdır. Bir kere kullanıldığında, aynı suç nedeniyle tekrar şikâyette bulunulması mümkün değildir. Bu durum, ceza muhakemesinde hukuki güvenlik ve yargılamanın istikrarı ilkeleri ile açıklanabilir. Ancak iradeyi sakatlayan durumların varlığı ciddi biçimde araştırılmalı ve özellikle mağdur hakları gözetilerek istisnai durumlarda hukuk mekanizmaları harekete geçirilmelidir.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.
