TİCARİ UYUŞMAZLIKLARDA DAVA ŞARTI ARABULUCULUK
GİRİŞ
Türk hukuk sisteminde uyuşmazlıkların daha hızlı ve etkin çözümü amacıyla alternatif çözüm yolları giderek yaygınlaşmaktadır. Bu kapsamda arabuluculuk, özellikle ticari uyuşmazlıklar bakımından hem tarafların menfaatini koruyan hem de yargının iş yükünü azaltan önemli bir kurum haline gelmiştir. 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe giren 7155 sayılı Kanun ile birlikte birçok ticari uyuşmazlık için arabuluculuk dava şartı hâline getirilmiştir.
HUKUKİ DAYANAK
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
7155 sayılı Kanun
Arabuluculuk Yönetmeliği
DAVA ŞARTI OLARAK ARABULUCULUK NEDİR?
Dava şartı arabuluculuk, bir uyuşmazlıkta dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmasını zorunlu kılan bir düzenlemedir. Arabuluculuğa başvurulmadan doğrudan dava açılması halinde mahkeme, dava şartı yokluğundan davayı usulden reddeder (HMK md. 115/2).
HANGİ TİCARİ DAVALARDA ZORUNLU?
TTK m. 4 kapsamında “her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan uyuşmazlıklar” dava şartı kapsamındadır.
Buna göre:
Alacak davaları
Tazminat davaları
Sözleşmeye dayalı ifa, fesih, cayma, cezai şart talepleri
Kira, franchise, acente, taşıma sözleşmeleri
Reklam, bilişim, yazılım lisans sözleşmeleri
gibi konular dava şartı arabuluculuk kapsamına girmektedir.
HANGİ TİCARİ DAVALAR BU KAPSAM DIŞINDA?
-
İflas, konkordato, çek iptali, kambiyo takibi şikayetleri
-
İhtiyati haciz talepleri
-
Ticaret siciline tescil talepleri
-
İdari davalar
-
Tahkim şartı içeren sözleşmeler
Arabuluculuk dava şartı kapsamında değildir.
SÜREÇ NASIL İŞLER?
-
Başvuru: Arabuluculuk başvurusu, karşı tarafın yerleşim yeri veya sözleşmede belirtilen yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılır.
-
Görevlendirme: Arabuluculuk bürosu sistem üzerinden bir arabulucu atar.
-
İlk toplantı: Taraflar 3 hafta (en fazla 1 hafta uzatma ile 4 hafta) içinde en az bir kez toplantıya davet edilir.
-
Sonuç:
-
Anlaşma sağlanırsa, anlaşma belgesi düzenlenir.
-
Anlaşma sağlanamazsa, "Anlaşamama Son Tutanağı" verilir ve taraf dava açabilir.
-
YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA UYGULAMA
“Taraflar arasında ticari nitelikte kira sözleşmesinden doğan alacak davasında, arabuluculuğa başvurulmadan doğrudan dava açılmıştır. Dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerekir.”
“Arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle HMK md. 115 gereğince usulden reddedilmelidir.”
AVUKATIN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
Müvekkil dava açmak istiyorsa mutlaka arabuluculuk başvurusunu kontrol et
Uyuşmazlığın türünü iyi analiz et: zorunlu mu, ihtiyari mi?
Arabuluculuk süreci sonunda düzenlenen tutanak eksiksiz ve geçerli mi?
Süre aşımı ve zamanaşımı riskini gözet
Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlandıysa, bu belgeye infaz kabiliyeti kazandır (icra edilebilirlik şerhi alın)
SONUÇ
Ticari uyuşmazlıklarda dava şartı arabuluculuk, artık Türk hukukunun ayrılmaz bir parçasıdır. Avukatlar olarak hem müvekkil menfaatini korumak, hem de usul ekonomisini sağlamak açısından bu süreci iyi yönetmek zorundayız. Aksi takdirde usulden ret kararıyla karşılaşmak kaçınılmazdır.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.
