VASİYETNAMENİN TENFİZİ DAVASI: HUKUKİ NİTELİK, USUL VE UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

7 Görüntüleme 19 Haziran 2025, 08:57

1. Giriş

Miras bırakanın (murisin), ölümünden sonra malvarlığı üzerindeki tasarruf hakkı çerçevesinde düzenlediği vasiyetname, geçerli şekilde yapılmış ve açılmış olsa bile, doğrudan icra edilemez. Vasiyetnamenin içerdiği maddi edimlerin yerine getirilmesi, genellikle vasiyetnamenin tenfizi (uygulanması) davası ile mümkündür.

Bu makalede, vasiyetnamenin tenfiz davasının hukuki dayanağı, dava açma usulü, görevli mahkeme, ispat yükü ve Yargıtay kararları ışığında uygulamadaki sorunlar incelenmektedir.

2. Hukuki Dayanak ve Tanım

Tenfiz davası, geçerli bir vasiyetnamenin içeriğinde yer alan edimlerin (örneğin taşınmaz devri, para ödemesi, mal bırakılması vb.) mirasçılar veya üçüncü kişiler tarafından yerine getirilmesini sağlamak amacıyla açılan özel bir dava türüdür.

Tenfiz davası doğrudan TMK’da düzenlenmemiştir; ancak TMK m. 598, TMK m. 600 ve HMK genel hükümleri ile birlikte, Yargıtay içtihatları yoluyla kurumsallaşmıştır.

3. Şartlar ve Davanın Açılması

3.1. Tenfiz Davasının Şartları:

Geçerli şekilde düzenlenmiş bir vasiyetname olmalı (resmi, el yazılı veya sözlü).
Bu vasiyetname mahkemece açılıp okunmuş olmalı (TMK m. 596).
Vasiyetnameye konu olan edim (hak) açık ve talep edilebilir nitelikte olmalı.
Murisin ölümünden sonra açılmalı; sağken uygulanamaz.

3.2. Davacı ve Davalı:

Davacı: Vasiyet alacaklısı (lehine vasiyet yapılan kişi)
Davalı: Mirasçılar veya hakkın tanınmasını reddeden 3. kişiler (örneğin tapuda devri yapmayan mirasçılar)

4. Görevli ve Yetkili Mahkeme

Görevli Mahkeme: Asliye hukuk mahkemesi
Yetkili Mahkeme: Vasiyetnamenin açıldığı sulh hukuk mahkemesinin bağlı olduğu yer mahkemesi veya mirasbırakanın son yerleşim yerindeki mahkeme

5. Deliller ve İspat Yükü

Vasiyetnamenin açılmış ve usulüne uygun bildirilmiş olduğuna dair mahkeme kararı veya tutanak
Mirasçılık belgesi
Vasiyetnamenin aslı veya örneği
Vasiyet alacaklısının lehine düzenlenmiş hüküm

İspat yükü, vasiyet alacaklısındadır.

6. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

⚖️ 1. Mirasçıların Direnci

Mirasçılar vasiyetnamenin uygulanmasını bilinçli olarak geciktirip, tapu devir işlemlerini yapmamaktadır. Bu durumda vasiyet alacaklısının tek yolu tenfiz davasıdır.

⚖️ 2. Vasiyetnamenin Belirsizliği

Vasiyetnamenin açık olmaması veya yorum gerektirmesi, tenfiz davasının seyrini zorlaştırabilir. Bu durumda mahkeme muris iradesini yorumlamak zorunda kalır.

⚖️ 3. Tapu Müdürlüklerinin Tereddüdü

Tapular, çoğu zaman mahkeme kararı olmaksızın işlem yapmaz. Bu nedenle tenfiz davası, uygulamada bir zorunluluk haline gelmiştir.

⚖️ 4. Zamanaşımı İtirazı

Tenfiz davası, TMK m. 602 gereğince vasiyetin açılmasından itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü değil, zamanaşımıdır; itiraz edilirse dikkate alınır.

7. Sonuç ve Değerlendirme

Vasiyetnamenin varlığı, murisin ölümünden sonra vasiyet alacaklısına doğrudan hak tanımaz. Hakların kullanılabilmesi için mahkemece açılması, içeriğin net olması ve yerine getirilmemesi hâlinde tenfiz yoluna gidilmesi gerekir.

Vasiyetin tenfizi davası, uygulamada hem mirasçılar hem de lehine vasiyet yapılan kişiler için son derece önemlidir. Bu nedenle dilekçelerin açık, gerekçeli ve hukuki delillerle destekli olması gereklidir.

Makale bilgilendirme amaçlıdır. hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.