YENİ İNFAZ KANUNU- İKİNCİ KEZ MÜKERRİRLİK HAKKINDA DEĞİŞİKLİK ( 108/3 MADDESİ)
1. Giriş
Ceza adalet sisteminin temel hedeflerinden biri, cezaların caydırıcılığı ile topluma kazandırmayı dengeleyebilmektir. Bu bağlamda “mükerrirlik” yani kişinin sabıkası varken yeniden suç işlemesi, ceza hukukunda hem cezaların artırılmasını hem de infaz rejiminin farklılaştırılmasını gerektiren önemli bir durumdur.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 108. maddesi, tekerrür hâlinde işlenen suçlara özgü infaz usulünü düzenlemektedir. 2024 yılında yapılan değişiklikle, özellikle ikinci defa tekerrür hâlinde olan hükümlüler bakımından önemli yenilikler getirilmiştir.
2. Mevcut Uygulama: Tekerrür ve Koşullu Salıverme
Mevzuata göre, tekerrür hâlinde hükümlülerin koşullu salıverilmeden yararlanabilmeleri için şu sürelerin infaz kurumunda geçirilmiş olması gerekmektedir:
-
Ağırlaştırılmış müebbet: 39 yıl
-
Müebbet: 33 yıl
-
Birden fazla süreli hapis cezası: En fazla 32 yıl
-
Süreli hapis cezası: 3/2’si
Ancak, bu oranlardan daha yüksek koşullu salıverme oranı öngörülen özel suçlar varsa, o özel oran geçerli olur.
3. Yeni Düzenleme Ne Getiriyor?
2024 değişikliği ile özellikle ikinci defa tekerrür hükümleri bakımından önemli değişiklikler yapılmıştır:
Eski Hâli:
-
İkinci defa tekerrür uygulanan hükümlüler hiçbir şekilde koşullu salıvermeden yararlanamazdı.
Yeni Hâli:
-
Artık ikinci defa mükerrir olan hükümlüler de koşullu salıvermeden yararlanabilecek, fakat:
-
Süreli hapis cezalarında koşullu salıverme oranı 3/4 olarak uygulanacaktır.
-
Örnek: 20 yıl süreli hapis cezasına ikinci defa mükerrir olarak mahkûm olan bir kişi, 15 yılını cezaevinde iyi hâlli olarak geçirmesi halinde koşullu salıverilme talebinde bulunabilecektir.
4. Gerekçe: Adalet, Hakkaniyet ve Uyum
Yasa koyucu gerekçede şu unsurlara vurgu yapmaktadır:
-
İkinci defa mükerrer olanların da dış dünyaya uyum sağlaması,
-
Cezaların tamamının cezaevinde infaz edilmesinin hakkaniyetle bağdaşmadığı,
-
Koşullu salıverilme imkânı tanınarak tekrar suç işleme riskinin azaltılması.
Yani cezaların sonuçları bakımından adaletsizlik yaratmaması, rehabilitasyon odaklı yaklaşımın korunması ve toplumla bağın tamamen koparılmaması amaçlanmıştır.
5. Denetim ve Yükümlülükler: Suça Özgü Kısıtlamalar
Maddenin 9. fıkrasında cinsel suçlar ve uyuşturucu ticareti gibi bazı suçlar açısından ilave denetim ve tedbir yükümlülükleri getirilmiştir. Bu kapsamda infaz hâkimi;
-
Tıbbi tedaviye sevk,
-
Mağdurdan uzak durma,
-
Çocukların bulunduğu ortamlarda çalışmama,
-
Çocuk bakım görevlerinden men etme gibi önleyici yükümlülükler getirebilir.
Ayrıca, koşullu salıverilme sonrası bu yükümlülüklere aykırı davranılması halinde, disiplin hapsi uygulanabilecektir.
6. Uygulamada Doğabilecek Sorunlar
-
Tutarlılık sorunu: Farklı infaz hâkimliklerinin aynı türdeki dosyalarda farklı kararlar vermesi olasılığı.
-
İyileştirme programlarına katılımın nesnel değerlendirilmesi: Koşullu salıverilme için objektif kriterlerin oluşturulması önemlidir.
-
Yükümlülüklerin denetimi: Mağdurla temas yasağı gibi yükümlülüklerin nasıl denetleneceği netleştirilmelidir.
7. Değerlendirme ve Sonuç
Yapılan değişiklik, infaz hukukunda adalet ve denge arayışının bir ürünü olarak değerlendirilmelidir. Tekerrür hâlinde cezaların daha ağır infaz edilmesi gerektiği düşüncesi ile topluma yeniden kazandırma amacı birlikte gözetilmiştir.
İkinci defa mükerrir olan hükümlülere koşullu salıverilme imkânı tanınması, hukuki güvenlik ve bireysel durumun değerlendirilmesi ilkesi ile de uyumludur. Ancak bu kişilere daha sıkı denetim ve yükümlülükler getirilmesi de toplum güvenliği açısından isabetlidir.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.
