YURT DIŞINDA BULUNAN EŞİN VARLIĞINDA BOŞANMA DAVASI
1. Giriş
Küreselleşmenin ve uluslararası dolaşımın artmasıyla birlikte, evlilik birliğinde eşlerin farklı ülkelerde yaşaması günümüzde sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu bağlamda, eşlerden birinin Türkiye’de diğerinin ise yurt dışında ikamet ettiği hallerde boşanma davasının açılması ve yürütülmesi birçok özel hukuki ve usuli sorunu da beraberinde getirmektedir.
2. Boşanma Davasında Genel Yetki Kuralları
Türk Medeni Kanunu’nun 168. maddesi uyarınca boşanma veya ayrılık davaları, eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesinde ya da eşlerin davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesinde açılabilir. Yurt dışında bulunan eş açısından bu yetki kuralı, yurt içinde kalan eş lehine uygulanabilmektedir.
3. Eşin Yurt Dışında Bulunması Halinde Tebligat Süreci
Boşanma davasının taraflara usulüne uygun şekilde tebliği, davanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için zorunludur. Eş yurt dışında yaşıyorsa:
a) Lahey Tebligat Sözleşmesi Uygulaması
Türkiye’nin taraf olduğu Lahey Tebligat Sözleşmesi (1965) uyarınca taraf devletler arasında resmi tebligatlar karşılıklı adli makamlar vasıtasıyla yapılmaktadır. Yani yurt dışında bulunan eşe tebligat, doğrudan değil; genellikle ilgili ülkenin merkezi makamı (örneğin Fransa Adalet Bakanlığı) aracılığıyla yapılır.
b) Konsolosluk Aracılığıyla Tebligat
Eğer karşı devletin buna izni varsa, Türk Konsolosluğu aracılığıyla da tebligat yapılabilir. Ancak her ülkenin bu husustaki iç düzenlemeleri farklıdır.
c) Yurt Dışında Bulunan Eşe Türkiye'de Vekil Atanması
Bazı hallerde, yurt dışında yaşayan eş, Türkiye'de bir avukata vekâlet vererek tüm işlemleri onun aracılığıyla sürdürebilir.
4. Yurt Dışında Alınan Boşanma Kararlarının Türkiye'de Geçerliliği (Tanıma-Tenfiz)
Yurt dışında bir mahkemede verilmiş boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli sayılabilmesi için:
-
Tanıma davası (şeklen geçerli sayılması)
-
Tenfiz davası (mali sonuçları da içeriyorsa – nafaka, tazminat vs.)
gereklidir. Tanıma ve tenfiz için taraflardan birinin Türkiye’de ikamet etmesi zorunlu değildir; ancak Türkiye ile ilgili bir menfaatin bulunması beklenir.
Tanıma İçin Gerekli Belgeler:
-
Yabancı mahkeme kararının onaylı örneği
-
Apostil şerhi (kararın alındığı ülkeye göre)
-
Kararın kesinleştiğine dair belge
-
Yeminli tercüme
5. Eşin Duruşmaya Katılmaması ve Gıyabi Boşanma
Yurt dışında bulunan eş, kendisine usulüne uygun şekilde tebligat yapılmasına rağmen duruşmaya katılmazsa ve delillere karşı cevap da vermezse, gıyabında karar verilmesi mümkündür. Ancak bu durumda:
-
Savunma hakkının kısıtlanmaması
-
Delillere karşı beyanda bulunma imkânının tanınması
gibi unsurlara dikkat edilmelidir.
6. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
-
Tebligatın uzaması: Tebligat süreci bazen aylar sürebilir. Bu durum davanın uzun sürmesine neden olabilir.
-
Tanıma ve tenfizde çift taraflı usuller: Özellikle Almanya, Fransa gibi ülkelerden alınan boşanma kararlarında karşılıklı tanıma ilkesi önem kazanır.
-
Yurtdışı vekaletnamenin usulüne uygun olmaması: Vekaletnamelerin noter ve konsolosluk tasdikli olması zorunludur.
Çözüm: Bu sorunların önlenmesi için boşanma davası açılmadan önce yurt dışı hukuku ve Türkiye'deki usul kuralları birlikte değerlendirilmelidir. Ayrıca avukat tarafından hazırlanan detaylı dilekçeler ve ön hazırlık süreçleri süreci ciddi anlamda kısaltabilir.
7. Sonuç
Yurt dışında bulunan eşe karşı boşanma davası açmak mümkündür ancak bu süreç özel hukuki düzenlemeler içerir. Tebligat, yetki, savunma hakkı ve tanıma-tenfiz süreçleri dikkatle yürütülmelidir. Avukat aracılığıyla yapılacak profesyonel bir başvuru hem davanın hızla sonuçlanmasına hem de hak kayıplarının önlenmesine katkı sağlar.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.
